3. Vĩnh Xuân có hay không có nội công?

Nội công trong Vĩnh Xuân là một bí ẩn lớn nhất của môn kung fu này. Nhiều võ đường không dạy và thậm chí không bàn về điều này, số khác thì chỉ bàn miệng và đưa rất ít vào việc tập luyện. Không có gì đáng ngạc nhiên đối với võ sinh Vĩnh Xuân phương Tây để nhận ra rằng dòng dõi kung fu của họ đều có nguồn gốc từ Trung Quốc. Khi ở Trung Quốc, tôi nhanh chóng nhận ra mọi môn võ của Trung Quốc đều có bao hàm yếu tố nội công. Với người Trung Quốc, luyện tập kung fu mà không luyện nội công thì thật là ngớ ngẩn. Với họ việc tập võ luôn gắn liền với việc tập khí.
Hầu hết Vĩnh Xuân hiện đại đều bắt nguồn từ võ sư Diệp Vấn. Ông thường không sẵn lòng dạy về khí công cho những võ sinh thiếu sự tận tụy hoặc thiếu ngộ tính. Có rất nhiều câu chuyện kể về khả năng nội công của võ sư Diệp Vấn. Một trong số đó là: ông ta thường bỏ ra cả tiếng đồng hồ để luyện bài Tiểu Niệm Đầu (Sil Num Tao) và thỉnh thoảng ông bỏ một chiếc khăn hoặc tờ giấy ướt lên vai ông khi tập luyện. Sau khi tập xong thì chiếc khăn/tờ giấy đã trở nên khô ráo do sức nóng phát ra từ người ông trong khi tập luyện. Với những ai đã quen thuộc với việc tập nội công sẽ nhận ra rằng đó là việc tập luyện khí tiêu biểu.
Vì một lý do nào đó, những người đã đạt được thành tựu nhất định trong việc tập luyện nội công thường không sẵn lòng chỉ lại cho người khác. Có lẽ điều này liên quan đến vấn đề văn hóa nơi mà các võ sư Trung Quốc thường không dạy về khí cho các võ sinh không phải người Trung Quốc. Hoặc có lẽ là do sự kém hiểu biết về khí của các võ sinh phương Tây khiến cho việc dạy trở nên rất khó khăn. Thậm chí ngày nay, các võ sư cũng thường rất miễn cưỡng khi bàn luận về khí một cách công khai, thẳng thắn với các môn sinh của họ. Ở phương Tây, ý tưởng về khí thường tồn tại dưới dạng một truyền thuyết hơn là sự thực. Những người biết về nó thì vẫn theo truyền thống “khép miệng” được truyền lại từ thế hệ trước.
Một lý do khác khiến các võ sinh Vĩnh Xuân không quen thuộc với khía cạnh nội công vì bản thân người tập Vĩnh Xuân có thể học được một hệ thống chiến đấu hiệu quả mà không cần tập về nội công. Aikido là một thứ tương tự. Nhiều nhân viên thi hành pháp luật học Aikido để giúp họ có thể xử lý, khống chế được những người cứng đầu. Những kỹ thuật này làm việc rất hiệu quả, nhưng chỉ là một phần nhỏ của sức mạnh thực sự mà nó có thể thể hiện khi luyện tập nội công của Aikido. Chúng ta sẽ hiểu điều này khi chứng kiến cảnh tổ sư môn võ Aikido, O’Sensai Uyshiba chứng minh sự khác biệt trong kỹ thuật của Aikido khi không được sự dụng nội công (chi/ki energy) và có sử dụng nội công. Điều này cũng tương tự đối với Vĩnh Xuân. Các kỹ thuật của nó hiệu quả bởi nó được xây dựng dựa trên các nguyên tắc chuyển động rất khoa học và bài bản. Thậm chí với một tay thực hiện chưa tốt các kỹ thuật Vĩnh Xuân cũng có thể hơn các kỹ thuật của nhiều môn phái khác. Nhưng một khi các kỹ thuật chuẩn của Vĩnh Xuân được thực hiện với nội công thì nó trở nên mạnh mẽ và hiệu quả hơn gấp bội thậm chí là một điều kỳ diệu. Cũng giống như Aikido, Vĩnh Xuân là một môn nghệ thuật của nội công. Tất cả các nguyên tắc, tấn, kỹ thuật và triết lý của nó đều hướng tới điều này. Nhưng cũng tương tự như Aikido, trong Vĩnh Xuân cũng có những môn sinh chỉ được học các kỹ thuật và chỉ có một số mới được tập luyện với nội công. Vì vậy nên rất khó để có thể kiếm được một người sư phụ có thể và sẽ dạy nội công Vĩnh Xuân cho đệ tử. Các môn võ khác sẽ dễ dàng hơn rất nhiều để dạy và học khi không có những điều bí ẩn về nội công như thế. Và đó cũng là lý do khiến cho Vĩnh Xuân có hai phiên bản: một có nội công và một chỉ là các kỹ thuật thuần túy. Và sẽ dễ dàng hơn rất nhiều nếu chúng ta chỉ học Vĩnh Xuân với các kỹ thuật thuần túy mà không có nội công.
Ngày nay võ thuật đã trở thành một hình thức thương mại. Người dạy võ cố gắng thu hút càng nhiều đệ tử nhằm kiếm được càng nhiều tiền càng tốt. Võ sinh bị đốc thúc qua một quá trình đào tạo thật nhanh, và vì thế khó có thể có được các kỹ năng có chất lượng. Việc dạy nội công đòi hỏi ở người võ sinh một sự cần cù, kiên nhẫn và một ông thầy khôn ngoan để có thể chỉ ra được một con đường đúng đắn. Và không hề có con đường tắt nào cho việc tập luyện nội công cả. Những ai từng nỗ lực để dạy nội công thường thấy rằng rất khó để dạy điều này. Sự thực là ta không thể dạy được nội công. Mọi thứ mà một người thầy giỏi có thể làm là chỉ ra con đường. Ông ta có thể mời học trò của mình cảm nhận được nội công của người thầy, nhưng có học được nó hay không là phụ thuộc và người đệ tử. Việc học kỹ thuật hay bộ pháp thì đơn giản hơn rất nhiều bởi: bạn có thể thấy được kỹ thuật, có thể chỉnh sửa, rèn luyện và thực hành nó. Người võ sinh cũng có thể dễ dàng bắt chước nó. Nhưng với nội công, chúng không được thể hiện qua bên ngoài, chúng chỉ có thể được cảm nhận và trải nghiệm. Và đó là một số lý do mà ngày nay chúng ta thấy rất ít người thực sự tập được nội công trong Vĩnh Xuân nói riêng và võ thuật nói chung.

3. Một môn võ lấy nguyên tắc nào làm trọng tâm

Có lẽ nguyên nhân khiến cho Vĩnh Xuân vẫn hiệu quả khi được tập luyện mà thiếu đi phần nội công bởi nó dựa trên một hệ thống nguyên tắc cơ bản. Câu chuyện về anh bạn Mark của tôi là một ví dụ hoàn hảo cho chuyện này. Mark chưa từng được tập luyện môn võ nào nhưng thường bị dính vào những tình huống cần phải tự vệ.
Anh ấy thường gặp những tình thế nguy hiểm khi làm công việc an ninh và phải lưu tâm đến các vụ quậy phá điên cuồng bởi anh làm việc như một nhân viên cảnh sát. Lần đầu tiên tôi giới thiệu Mark về kung fu, tôi quyết định chỉ cho anh ta những nguyên tắc chiến đấu cơ bản dựa trên nền tảng Vĩnh Xuân. Tôi không dạy cho anh ta kỹ thuật nào cả mà chỉ thể hiện và tập luyện cùng với các nguyên tắc này. Mark học chúng rất nhanh và ứng dụng vào khả năng chiến đấu của mình. Một thời gian sau anh ấy muốn học thêm và tôi đã dạy một vài kỹ thuật Vĩnh Xuân: bài quyền, một số bài tập về bộ pháp và phối hợp tay. Mark luyện tập và trở nên thành thạo với các kỹ năng này. Sau 3 tháng luyện tập anh đã có thể kiểm nghiệm chúng trong chiến đấu.
Trong khi đang làm công tác an ninh cho một tòa án ởArizona, Mark chú ý đến một gã ồn ào đang đánh ai đó ở bên ngoài một quán bar bên kia đường. Trong lúc gã này đang la hét và chửi thề, Mark rọi đèn pin theo hướng nơi phát ra tiếng ồn và kêu người đàn ông đó dừng lại. Gã đó liền băng qua đường và giáp mặt với Mark rồi nói rằng hắn sẽ đá vào mông một tên cảnh sát như thế nào. Gã này rất cao to: khoảng 2m và nặng khoảng 120 kg. Mark cao 1,7m và nặng 80 kg. Tên này thật đáng kinh hãi nên ngay khi hắn chỉ tay vào ngực Mark thì hắn cũng đồng thời bay vào hành động.
Mark liền tung ra một chuỗi liên hoàn đấm vào mặt tên quái vật và làm cho hắn bị ngã xuống đất. Mark tiếp tục theo tấn công khi hắn đã ngã xuống và nhận thấy rằng gã ta không phản kháng gì nhiều, thực sự là hắn ta không hề phản kháng. Hắn đã bất tỉnh. Vài phút sau cảnh sát chạy đến giúp đỡ vì được báo rằng có một tên khổng lồ đang đá vào mông một nhân viên bảo vệ. Nhưng cái mà họ thấy là Mark hoàn toàn nguyên vẹn còn tên Goliath thì đã bị gục ngã. Khi tên này tỉnh dậy hắn trở nên rất lịch sự và muốn bắt tay Mark và nói: Mark là tên nhóc khó nhai nhất mà hắn đã từng gặp. Làm sao Mark có thể thành thạo như thế chỉ sau 3 tháng tập luyện? Không phải bởi vì anh ta biết được các bí quyết của nội công Vĩnh Xuân mà đơn giản vì anh đã tập luyện với các nguyên tắc của Vĩnh Xuân và nó đã đi vào tiềm thức của anh ta.
Vĩnh Xuân hiệu quả bởi những nguyên tắc này và bởi vì các kỹ thuật của nó có cấu trúc rất khoa học để có thể hỗ trợ cho các ứng dụng của các nguyên tắc này. Không phải ai tập luyện cũng làm được như anh bạn của tôi, Mark có được một năng khiếu đặc biệt để có thể học và ứng dụng các nguyên tắc này một cách tự nhiên. Thêm vào đó anh ta đã chăm chỉ tập luyện trong vòng 3 tháng. Anh ta cũng có một tính cách như một con bò mộng khi bị đe dọa và điều này cho anh tinh thần chiến đấu thực sự.
Các nguyên lý chiến đấu là tâm điểm cho sự thành công thực tiễn của Vĩnh Xuân. Vậy nguyên lý là gì? Dạng đơn giản nhất của nó là một quy tắc thực nghiệm (a rule of thumb). Ví dụ như trong tiếng Anh một nguyên tắc cho cấu trúc câu là: đặt danh từ trước động từ: The dog(n) jumped(v) over the cat. Nguyên tắc này được ứng dụng cho mọi sự kết hợp của từ. Trong chiến đấu cũng như thế, một nguyên tắc sẽ được sử dụng cho mọi sự phối hợp của các kỹ thuật. Và sự thực là một kỹ thuật đúng bởi được sự hướng dẫn của nguyên tắc. Ví dụ như một nguyên tắc trong Vĩnh Xuân: tấn công và phòng thủ là phải đồng thời. Điều này có thể sử dụng với mọi sự kết hợp của các kỹ thuật có thể. Và nhờ các nguyên tắc khoa học này khiến cho Vĩnh Xuân trở thành một trong những phương pháp chiến đấu hiệu quả nhất ngay cả khi nó được thực hiện chưa chính xác lắm. Một lý do khiến nhiều người không để ý hoặc không tin về nội công trong Vĩnh Xuân bởi Vĩnh Xuân vốn dĩ đã là một phương pháp chiến đấu hữu hiệu và mạnh mẽ ngay cả khi tập luyện nó mà không tập nội công. Vĩnh Xuân được thực hiện với các hệ thộng kỹ thuật và nguyên lý, nhưng nó còn hơn thế nữa khi mà được dạy về khí công, cái vốn dĩ là phần nền tảng của của môn phái này. Và cuốn sách này sẽ cùng bạn khám phá về nguồn năng lượng bên trong (nội công) đó.

Xem lại (phần 1)